Intressante columns

[kempie]

Uit de volkskrant.

https://www.volkskrant.nl/columns-op....google.com%2F

“Opinie: Dankzij Netflix en Spotify stompen onze hersenen steeds verder af

We leven in een tijd waarin de toegang tot kunst en cultuur groter is dan ooit. Duizenden films, series en albums liggen binnen handbereik. Maar dat gemak leidt slechts tot oppervlakkigheid en culturele pulp.

‘Ik til nu mijn arm op. Kijk goed, want dit wordt een legendarische klap.’ Het zou een dreigende zin moeten zijn in een spannende Netflix-thriller, maar in plaats daarvan is het een belediging aan het adres van elk denkend mens. Wie heeft hierop zitten broeden? En wie vond dit acceptabel om in een script te stoppen? Het is alsof een basisschoolklas een misdaadverhaal heeft geschreven tijdens een projectdag. Geen spanning, geen mysterie, alleen gênant expliciete instructies. Toch is dit precies waar Netflix tegenwoordig voor staat: spanning zo plat als een pannenkoek, maar dan zonder de zoetigheid.

Volgens scenarioschrijvers krijgen ze steeds vaker de opdracht om dialogen zo plat mogelijk te maken. Alles moet letterlijk zijn. Geen interpretatie nodig. Geen ruimte voor nuance. ‘Ik ga nu koffie zetten.’ ‘Ik loop naar de deur.’ Wat is de volgende stap? Ondertitels die waarschuwen: let op, hier komt een emotie? Blijkbaar zijn we collectief te dom geworden om een scène te volgen zonder dat alles hapklaar wordt uitgespeld.

En eerlijk gezegd, wie kijkt er tegenwoordig nog écht naar een film? We zitten ondertussen op onze telefoon, beantwoorden een Whatsapp-bericht of koken pasta. Netflix weet dit, en dus maken ze geen films meer, maar een soort visueel behang. Casual viewing, noemen ze dat. Dat klinkt nog gezellig ook. Maar laten we het beestje bij zijn naam noemen: culturele pulp voor multitaskers.

Entertainment als digitale kauwgom
Neem Atlas, een sci-fi-film met Jennifer Lopez, die door de Hollywood Reporter werd omschreven als ‘een Netflix-film die je kunt kijken terwijl je de was doet’. Denk daar even over na. Films die je geacht wordt niet echt te kijken. Een kunstvorm gereduceerd tot de intellectuele equivalent van een screensaver. Dit is geen kunst meer, dit is snackcultuur. Content die net genoeg dopamine geeft om je aandacht vast te houden, maar die verder evenveel voedt als een handje Cheetos.

Het werkelijk briljante - of liever gezegd: perverse - aan dit alles is dat we er massaal voor betalen. We financieren onze eigen intellectuele euthanasie. Net zoals mensen die zichzelf wijsmaken dat ze de wereld redden met een ‘duurzaam’ product, geven we onszelf met streamingabonnementen het gevoel dat we iets betekenisvols doen. Want stel je voor dat we even moeten nadenken over wat we consumeren.

Het is alsof entertainment is gereduceerd tot neurokauwgom. Fris en zoet in het begin, maar naarmate je kauwt blijft er niets meer over. En toch kauw je door, want je weet niet beter. Want stilte en reflectie? Die zijn doodeng.

Soundtrack van middelmatigheid
Spotify speelt hetzelfde spel. Zonder dat je het doorhebt, sluist het platform AI-gegenereerde nummers in je playlists. Geen artiest, geen verhaal, geen emotie. Gewoon algoritmische ruis, perfect afgestemd om jou precies lang genoeg te laten luisteren. Tot je ineens beseft: waarom raakt niets me meer? Waarom klinkt alles hetzelfde? Omdat het dat ook is: een digitale versie van liftmuziek. Functioneel, zielloos en vooral: goedkoop.

En dat is het briljante verdienmodel: Spotify betaalt geen royalties en jij luistert naar nummers die zijn samengesteld door een computer met de emotionele diepgang van een vaatdoek. Iedereen blij. Tot je beseft dat muziek ooit een verhaal kon vertellen. Dat kunst ooit ergens voor stond.

Technologie als verdovingsmiddel
Het is een wrange ironie. We leven in een tijd waarin de toegang tot kunst en cultuur groter is dan ooit. Duizenden films, series en albums liggen binnen handbereik. En wat doen we? We consumeren wat ons het minst uitdaagt. Wat ons het minst inspireert. En we betalen ervoor. Niet alleen met ons geld, maar met onze tijd, onze aandacht en, laten we eerlijk zijn, met onze ziel. Bruce Springsteen had het precies goed in 57 Channels (And Nothin’ On). Het is alsof we door tientallen kanalen scrollen, maar er is niets dat ons raakt. We worden overstelpt met keuze, maar de betekenis is ver te zoeken.

Netflix en Spotify zijn slechts symptomen van een veel groter probleem. Technologie, ooit bedoeld om ons te verrijken, wordt nu gebruikt om ons te verdoven. De meest geavanceerde tools in de geschiedenis van de mensheid worden ingezet om junkcontent te produceren. Neurojunk, perfect afgestemd op onze luie, dopamineverslaafde hersenen.


En wat doet dit met ons? We ontwikkelen niet alleen breinrot – dat trage, voortdurende proces van mentale afstomping – maar zinken steeds verder weg in hersencompost, de ultieme begraafplaats van onze geest. Hier zijn zelfs de kleinste sporen van intellectuele nieuwsgierigheid vergaan tot niets. Onze gedachten rotten weg, teruggegeven aan de aarde van trivialiteit en intellectuele armoede, waaruit geen enkele voedingswaarde meer te halen valt, alleen maar de stank van verval.

Culturele afbraak
Het probleem is niet alleen wat we consumeren, maar wat we dreigen te verliezen: onze capaciteit om geïnspireerd te worden, geraakt te worden, écht te luisteren en kijken. Hoe langer we dit normaal vinden, hoe lager de lat wordt. Niet alleen voor wat we kijken of luisteren, maar voor hoe we denken, voelen en met elkaar omgaan.

En dat is de grootste ironie: we denken dat we ontspannen, terwijl we in werkelijkheid onze eigen cultuur afbreken. We sterven langzaam, maar gestaag, in slow motion. We consumeren kunst op de automatische piloot, zonder zelfs maar de moeite te nemen om een greintje eigen verantwoordelijkheid te nemen.

Dus, wat gaan we doen? Blijven we gevangen in de eindeloze cirkel van gemak en oppervlakkigheid, terwijl we blijven doen alsof we met iets waardevols bezig zijn? Of, en dit is waar het écht spannend wordt, eisen we eindelijk dat technologie ons verrijkt in plaats van verdooft, dat kunst ons uitdaagt in plaats van plat te slaan?”

Hij heeft wel gelijk. Maak me er zelf schuldig aan. Terwijl ik dit schrijf staat er de serie paradise op.

Maar hoe moet het dan anders. Hij gaat niet in op wat het is/ hoe de technologie ons kan verrijken.

Eigenlijk erg en hoe ontkom je eraan, zelfs als je je telefoon weg legt dan is het zo dat de studios series maken die juist gericht zijn op mensen die met hun smartphone voor de buis zitten. Door een filmpje te pakken misschien een medium waarbij je je smartphone wel weg moet leggen, maar dan ga ik meestal nog naar een actie film die mooi is te zien op het grote doek en zelden naar een film als “the whale”.


Verzonden vanaf mijn iPhone met Tapatalk